چالش‌های بازاریابی اینترنتی در ایران

بازاریابی اینترنتی در ایران کجا قرار دارد؟

موضوع بازاریابی به دلیل تأثیر غیرقابل‌انکاری که بر رشد اقتصادی و بالا بردن سطح درآمد شرکت‌ها و مؤسسات دارد، همواره موردتوجه بوده است و دیگر این مفهوم به دلیل نفوذ اینترنت در جهان و تأثیر فراگیرش روی تمام جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها، دستخوش تغییرات مهمی واقع‌شده است و در موضوع بازاریابی اینترنتی تنیده شده.

درواقع بازاریابی در حال گذر از شیوه‌های قدیمی و سنتی به روش‌های مدرن آن یعنی بازاریابی الکترونیکی یا بازاریابی اینترنتی است؛ اما در کشور ما این شیوه از بازاریابی با مشکلات بسیاری روبرو است. این مشکلات دلایل بسیاری را شامل می‌شود.

دلایل رشد کند بازاریابی اینترنتی در ایران

• دانش ناکافی بخش عمده‌ای از جامعه در مورد پتانسیل‌های استفاده از کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند
• سرعت پائین اینترنت و فیلترینگ
• پایین بودن سطح علمی مدیران و صاحبان مشاغل در زمینهٔ ی بازاریابی
• نگاه هزینه‌بر بودن بازاریابی
• شیوه‌های غلط بازاریابی اینترنتی
• تعصب به فضای سنتی

بازاریابی یکی از نیازهای اصلی تولیدکننده برای شناساندن محصولش به بازار هست همچنین مصرف‌کننده همواره نیازمند شناختن تولیدات جدید و مقایسه آن با سایر محصولات مشابه است.

پس این‌یک مفهوم دو سر سود برای دو طرف معامله است. نگاه درست و علمی و البته به‌روز به مفهوم بازاریابی اینترنتی می‌تواند محدودیت‌های زمانی و مکانی معرفی یک محصول را از میان برداشته و تولیدکننده را به سود بالاتری برساند و مصرف‌کننده بازار بزرگ‌تر با انتخاب‌های بیشتری در اختیار خواهد داشت.

با سرعت رشد استفاده از اینترنت در اغلب کشورهای اروپایی و آمریکا مفهوم قدیمی تجارت و تبلیغات به‌طور کامل کنار گذاشته‌شده و هر روز بر تعداد صنایع و مشاغلی که صرفاً از طریق اینترنت به کسب درآمد می‌پردازند روبه فزونی است، چراکه این روش باصرفه جویی در زمان، هزینه‌ها و نیروی انسانی شاخص‌های بهره‌وری را افزایش داده است؛ اما در ایران این نوع از بازاریابی هنوز جایگاه اصلی خود را نیافته و چنان‌که باید موردتوجه مدیران نیست.

شرکت‌ها و قطب‌های اقتصادی جهان روزبه‌روز بر سر تصاحب بازارهای جهانی با یکدیگر در رقابتی تنگاتنگ هستند و هریک می‌کوشند در این عرصه سهم بیشتری از بازار تولیدی را به دست بیاورند ولی پیشرفت فنآوری باعث شده که صاحبان قدرت بر کسب موقعیت‌های موجود اکتفا نکرده و سعی در خلق موقعیت‌های جدید دارند.

یکی از این مهم‌ترین موقعیت‌های فعلی به وجود آمده برای تسهیل تجارت و رقابت بیشتر بین صنایع در سطح جهان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است. قطب‌های اقتصادی و بزرگ دنیا به کمک این امکان شیوه‌های سنتی و قدیمی تولید و معامله را کنار گذاشته و درکنار سایر رقبای خود در حال پیشرفت و گسترش حوزهٔ فعالیت خود می‌باشند.

بازاریابی اینترنتی چیست؟

دریک توضیح ساده این مفهوم به معنی انتشار پیام در شمار بالا با هزینهٔ تمام‌شدهٔ پائین بین مردم است به‌طوری‌که تعداد زیادی از کاربران اینترنت تبلیغ یک شرکت یا موسسه را دیده و جذب آن می‌شوند. این نوع از بازاریابی می‌تواند به برداشتن محدودیت‌های زمانی و مکانی تبلیغات، جهانی کردن تجارت، صرفه‌جویی در زمان، کاهش نیروی انسانی و افزایش فروش برای تولیدکننده و افزایش قدرت مقایسه بین محصولات و کاهش قیمت خرید به دلیل حذف واسطه‌ها به مصرف‌کننده کمک کند.

آموزش رایگان بازاریابی اینترنتی

مزایای بازاریابی اینترنتی

استفاده از اینترنت مرزهای بین صاحبان صنایع و تولیدکنندگان محصول با مصرف‌کنندگان را در هم می‌شکند. با این روش از تبلیغات گسترهٔ معرفی یک محصول از یک آگهی‌نما (بنر) محدود به مکان یا پیام بازرگانی محدود به زمان فراتر می‌رود. با تبلیغات اینترنتی می‌توان امید داشت بیست‌وچهارساعته در کل جهان‌دیده شوید.

این روش سطح اطلاعات مصرف‌کننده را هم بالا می‌برد. چراکه معرفی یک محصول برای جلب اعتماد مشتری باید خالی از هرگونه اغراق و بزرگ‌نمایی و کاملاً علمی صورت گیرد تا بتواند او را قانع به خرید کند. درحالی‌که در روش‌های معمول فروش گاهی فروشنده اطلاعاتی را به خریدار می‌دهد که کاملاً غیرعلمی است و حتی نمی‌تواند آن‌ها را اثبات کند و برخی از آن‌ها از این روش صرفاً برای فریب مشتری استفاده می‌کنند. بزرگ‌نمایی‌هایی چون امکانات محصول در مقایسه با سایر محصولات مشابه و خدمات پس از فروش.

افزایش گزینه‌ها برای خریدار نیز یکی دیگر از مزایای پرداختن به این نوع از بازاریابی و تبلیغات است. مصرف‌کننده می‌تواند به‌محض دیدن تبلیغات و دریافت اطلاعات به مقایسه آن با سایر موارد مشابه بپردازد و همهٔ موارد مهم ازجمله قیمت و کیفیت و خدمات پس از فروش را بررسی و بعد انتخاب کند. این موضوع باعث بروز خطای کمتر در هنگام خرید و عدم احساس پشیمانی می‌شود.

توجه بیشتر به موارد اشاره‌شده در بالا باعث افزایش کیفیت و ارائهٔ خدمات بهتر توسط صاحبان صنایع و تولیدکنندگان می‌شود. چراکه آن‌ها دائماً در میدان مقایسه با رقبای خود قرارگرفته و قطعاً سعی در بالا بردن سطح کیفی خود خواهند کرد. در این میان ممکن است از دادن امتیازات ویژه به خریدار نیز برای جلب رضایت بیشتر او بهره ببرند که به نفع هر دو طرف است.

در شیوه‌های قدیمی تبلیغات مشتری هنگام خرید صرفاً با نظر فروشنده روبرو بود و باید از میان حرف و نظرهای مثبت و منفی او انتخاب خود را انجام می‌داد اما به لطف بازاریابی الکترونیکی که در آن خریداران پیشین یک محصول، امکان ثبت نظر و امتیاز دادن را کسب کرده‌اند، مشتریان جدید می‌توانند در جریان نظرات آن‌ها قرارگرفته و علاوه بر تحلیل ویژگی‌های مثبت و منفی محصول از میزان رضایتمندی سایرین نیز مطلع شوند.

قرار دادن این حجم از اطلاعات مفید روی اینترنت باعث شفافیت قیمت می‌شود. در شیوه‌های سنتی فروش ممکن است قیمت یک محصول از محله‌ای تا محله‌ای دیگر و حتی مغازه تا مغازه‌ای دیگر بنا به دلایلی ازجمله موضوع مالیات و انبارداری و غیره متفاوت باشد که هزینهٔ آن از جیب مشتری پرداخت می‌شود؛ اما درج قیمت واقعی یک محصول درسایت فروش شرکت‌ها می‌تواند درهای این قبیل سو استفاده‌های بازاری را ببندد و درنهایت موجب اعتماد مشتری و رضایت بیشتر او شود.

علاوه بر همهٔ مزیت‌های مالی اشاره‌شده در بالا که به نفع خریدار و فروشنده است می‌توان به موضوع گسترده‌تر شدن بانک‌های اطلاعاتی به‌واسطهٔ قرارگیری این حجم از اطلاعات تخصصی روی اینترنت نیز به‌عنوان مزیت استفاده از دیجیتال مارکتینگ یادکرد.

چالش‌های بازاریابی اینترنتی در ایران

با توجه به تمام موارد مثبت ذکرشده در بخش قبل باید انتظار داشت که مدیران شرکت‌ها و مؤسسات در ایران به حد کافی در مورد سرمایه‌گذاری در زمینهٔ ی بازاریابی اینترنتی قانع شده باشند و روزبه‌روز تلاش خود را برای معرفی هرچه بیشتر محصولشان در این بازار برای تسلط بر آن و پیش افتادن از رقبا بیشتر کنند، اما باید گفت متأسفانه این‌طور نیست.

گرچه این شکل از بازاریابی به‌شدت در سایر نقاط جهان موردتوجه است اما در ایران هنوز چندان به آن پرداخته نشده است. بررسی علت‌های این موضوع شاید بتواند ما را از سد این چالش عبور دهد و کمک کند به‌سرعت رشد سایر کشورهای جهان نزدیک شویم.

موضوع مشکلات بازاریابی اینترنتی را باید از دو منظر دیدگاه‌های مشتری و شیوه‌های مدیریت صنایع و مشاغل بررسی کرد.

دیدگاه مردم ایران در مورد تبلیغات اینترنتی

“اعتبار حقوقی” یکی از اولین موارد این چالش است. در حقیقت به دلیل نوپا بودن این شیوه از بازاریابی و عدم نظارت دقیق بر آن، کاربران اینترنت در ایران هنوز اعتماد کافی به میزان اعتبار این نوع از تبلیغات ندارند. درواقع مشکل آن‌ها این است که اگر این موسسه یا شرکت که امروز اقدام به فروش محصول یا ارائهٔ خدمات خود به‌صورت الکترونیکی نموده است فردا دیگر نباشد چه؟
دلیل اثبات این مدعا آن است که در ایران افرادی که اینترنتی خرید می‌کنند در بین گزینه‌های موجود به‌جای پرداخت آنلاین مایل به پرداخت حضوری بعد از تحویل جنس توسط پست یا پیک هستند.

جدید بودن این شیوه از فروش در ایران باعث می‌شود افراد کمی از میان این جمعیت حدود هشتادمیلیونی تجربهٔ خرید آنلاین را داشته باشند، ضمن آن‌که به دلیل اجتماعی بودن مردم ایران اغلب توصیه‌های خرید و معرفی محصول توسط افراد غیر وابسته به شرکت‌ها به‌صورت زبانی انجام می‌شود. مثلاً در میهمانی‌ها و مجالس در مورد یک محصول بحث می‌شود و افراد در مورد ویژگی‌های آن ازجمله جنس و قیمت و خدمات پس از فروش صحبت می‌کنند و به‌این‌ترتیب روی تصمیم‌گیری سایرین تأثیر می‌گذارند.

گرچه در سال‌های اخیر رشد اینترنت در ایران بسیار چشم‌گیر بوده است اما هنوز قشر عظیمی از افراد جامعه سواد موردنیاز پیش از آن‌که به‌کارگیری کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند به شکل صحیح و کاربردی است را ندارند به همین دلیل سطح دادوستد آنلاین بسیار پایین است. البته رشد جهشی استفاده از کارت‌های اعتباری قدمی کوچک اما بسیار مثبت در این زمینه است.

البته نمی‌توان تمام علت کم رونق بودن این بازار را در دیدگاه و فرهنگ و سواد مردم ایران جستجو کرد. چرا که سطح آموزش در این زمینه تا به امروز بسیار پایین بوده است و هنوز در رسانه‌های عمومی به حد کفایت به آن پرداخته نشده. همچنین سرعت نه‌چندان مناسب اینترنت در ایران و در دسترس نبودن امکاناتی چون ماهواره‌ها و فیبر نوری و باندهای عریض انتقال اطلاعات در سراسر کشور تعداد بی‌شماری از مردم به این شیوه از تبلیغات و البته خرید دسترسی ندارند. ضمن آن‌که سطح پایین امنیت تبادل الکترونیکی اطلاعات بانکی در ایران باعث عدم رجوع مکرر به آن می‌شود که حل آن هزینهٔ بالایی را متوجه دولت می‌کند.

مشکلات مدیریتی بازاریابی اینترنتی در ایران

بازاریابی اینترنتی می‌تواند مشتریان بالقوهٔ زیادی را برای شرکت‌ها به ارمغان بیاورد اما به دلیل کم‌توجهی مدیران گاهی شرکت‌ها از کنار این بازار پرسود و کم‌هزینه به‌سادگی عبور می‌کنند.

هنگامی‌که از چند مدیر ارشد سؤال می‌شود چرا تبلیغات اینترنتی ندارید یا روی بازاریابی الکترونیکی سرمایه‌گذاری نمی‌کند اغلب چند پاسخ مشخص را به‌عنوان دلایل خود ذکر می‌کنند:

۱) خریداران آشنایی چندانی به اینترنت ندارند.

۲) نمی‌توان برروی فروش اینترنتی حساب باز کرد.

۳) هزینهٔ راه‌اندازی وب‌سایت فروش بالا است.

۴) خودشان وقت استفاده از اینترنت را ندارند.

مدیران شرکت‌ها به‌خصوص قشر قدیمی‌تر که سال‌هاست به‌صورت کاملاً تجربی و نه‌چندان علمی صنعت خود را هدایت می‌کنند اغلب معتقد به استخدام نیرویی متخصص درزمینهٔ ی تبلیغات نیستند.
درواقع اگر چرخشان خوب بچرخد بیشتر مایل‌اند به همان صورت که تاکنون بر آن مسلط بوده‌اند به کار خود ادامه دهند. درحالی‌که بدون شک اگر از فکرهای تازه برای تبلیغات و فروش بهره ببرند می‌توانند آیندهٔ دورتری را برای حیات تولید و فروش خود تضمین کنند؛ که متأسفانه هنوز تعداد کمی از مدیران در سطح کشور به این موضوع مهم توجه دارند.

موضوع بعدی بی‌توجهی به برند سازی در ایران است. برند یکی از مهرهای تأییدی بر صنایع و اعتبار آن‌ها است اما هنوز هم تعداد کمی از شرکت‌ها بلافاصله بعد از پا گرفتن به ثبت آن می‌پردازند. آنجا که گفتیم افراد از عدم اعتبار شرکت‌ها واهمه دارند که ترجیح می‌دهند حضوری خرید کنند درواقع باید به ضعف مدیریت مدرن که از نمودهای آن ضعف برندینگ است اشاره‌کنیم.

دیدگاه هزینه‌بر بودن طراحی و پیاده‌سازی یک سایت نیز ازجمله مواردی است که مدیران از آن به‌عنوان دلیلی موجه برای وارد نشدن به دیجیتال مارکتینگ یاد می‌کنند. باید آموزشی مبنی بر غلط بودن این طرز فکر برای مدیران قدیمی‌تر صورت گیرد تا بدانند گرچه راه‌اندازی یک سایت همه‌چیزتمام هزینه‌بر است اما می‌تواند به‌زودی سود حاصل از فروش آنلاین را به سود فروش سنتی پیشی دهد.

چه کسانی بیشترین استفاده را از این بازار می‌کنند؟

آمارها نشان می‌دهد نوپا بودن این نوع از بازاریابی در ایران باعث شده است که قشر کم و خاصی از آن استفاده کنند. درواقع بیشترین استقبال توسط افرادی صورت می‌گیرد که در مورد خرید محصول دلخواهشان به نظر و اطلاعات دیگران که ممکن است چندان علمی نباشد اهمیتی نداده و خودشان به دنبال جنس موردنظر می‌گردند و از میان گزینه‌های موجود انتخاب و درنهایت خرید می‌کنند.

همین الان 10 تخصص پولساز بازاریابی اینترنتی را دانلود کنید!

چرا ایران در زمینه دیجیتال مارکتینگ به حد کافی پیشرفت نکرده است؟

به‌طورکلی این مفهوم بازاریابی است که در ایران مهجور مانده و نه‌فقط بازاریابی اینترنتی. در حقیقت مشکل از آنجایی ناشی می‌شود که مدیریت صنایع در ایران هنوز به شکل ۳۰ سال پیش صورت می‌گیرد. مهم‌ترین دلایل از آنجایی ناشی می‌شود که:

۱ ) فقط حدود ۵ درصد از شرکت‌ها و سازمان‌ها در ایران با مقولهٔ بازاریابی به شکل علمی و به‌روز برخورد و از آن استفاده می‌کنند. بیشتر تمرکز آن‌ها بر روی تولید محصولات است درصورتی‌که برای رقابت سالم که درنهایت به نفع شرکت تولیدی و مصرف‌کننده است هنوز حرکت‌های مثبت و قدرتمندی صورت نگرفته است.

۲ ) بی‌توجهی به اصول اخلاقی در غالب قراردادها باعث بی‌اعتمادی در بالاترین سطح ممکن شده است.

۳) دید احترام 100% به مشتری و ولی‌نعمت دانستن او در ایران هنوز به درستی جا نیفتاده و همچنان نیاز به کار دارد.

راه‌کارهای رشد بازاریابی اینترنتی در ایران

به‌طورقطع روش‌های مفیدی برای رفع موانع فوق برای دستیابی به این بازار پررونق وجود دارد که باید به آن پرداخته شود.

باید توضیحات لازم در این زمینه به مصرف‌کننده داده شود تا سطح اعتماد او را نسبت به خرید آنلاین افزایش دهیم. همچنین مدیریت و نظارت مستمر بر شرکت‌هایی که از این روش برای کسب‌وکار خویش بهره می‌برند می‌تواند ساختار فعلی آن را بهبود ببخشد و جلوی بسیاری از مشکلات ناشی از بی‌اعتباری و موقتی بودن این نوع بازاریابی را بگیرد.

شاید بتوان گفت مهم‌ترین عامل بی‌رونقی این بازار همان بی‌اطلاعی و عدم آموزش ناکافی مصرف‌کننده است. موضوع تقاضا و عرضه است. در حقیقت هرچقدر کاربران بیشتری آموزش‌دیده و مایل به خرید آنلاین باشند شرکت‌های بیشتری دست به کارشده و به این بازار می‌پیوندند.

چند پیش‌قدم بزرگ این نوع از کسب‌وکار، شرکت‌های تولیدکنندهٔ خودرو (سایپا و ایران‌خودرو) و بانک‌ها هستند که با توجه به استقبال خوب متقاضیان از امکانات به‌روز و البته رقابتی‌شان حرکت‌های خوبی در جهت آموزش این امکانات به کاربران کرده‌اند. مثلاً اکنون در اغلب شعبه‌های بانک‌های پررفت‌وآمد تر یک کارمند مخصوص نصب نرم‌افزارهای مرتبط و آموزش دادن این موارد به مشتریان حضور دارد.

نتیجه‌گیری بازاریابی اینترنتی در ایران

این روزها موضوع کسب‌وکار در ایران در مرحلهٔ گذار است. نه می‌توان آن را صرفاً سنتی دانست و نه کاملاً از ابزارهای مدرن بهره‌منداست. نه کاملاً دستی است و نه کاملاً اینترنتی و البته شیوه‌های مدرن در آن نه کاملاً بی نقش است و نه درست و علمی به آن پرداخته‌شده. این‌ها نشان می‌دهد باید یک حرکت سازمان‌یافته و درست توسط صاحبان صنایع، اساتید بازاریابی، مراکز آموزشی و البته دانش‌آموختگان صورت گیرد تا از این رکود خارج شود.

بدون شک فرهنگ استفاده از این بازار باید در میان مردم جا بیافتند تا بتوان از مزایای دو سر سود آن به نفع مصرف‌کننده و تولیدکننده بهره برد. البته باید نظارت و مدیریت بر آن افزایش یابد تا سطح اعتماد همگان بالاتر برود و افراد جامعه بدون نیاز به تبلیغات خودشان به توصیه آن به یکدیگر بپردازند.

می خواهم بازاریابی اینترنتی یاد بگیرم

منبع: بازاریابی اینترنتی

همین الان 10 تخصص پولساز بازاریابی اینترنتی را دانلود کنید!